خیانت در امانت چیست؟ + قوانین مجازات آن

خیانت در امانت چیست؟

وهدف از این مقاله بالا بردن آگاهی عمومی افراد جهت رسیدن به پاسخ سوالات متدوال آن‌ها در جوامع امروزی، که هر روز مشکلات جدیدی پیش روی مردم قرار می‌گیرد، می‌باشد. در این مقاله سعی بر این می‌باشد که مفهوم خیانت در امانت بررسی و عناصر تشکیل دهنده آن و این که در چه شرایطی این جرم تحقق می‌یابد، مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین به این که مجازات جرم خیانت در امانت در قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران به چه نحوی می‌باشد نیز خواهیم پرداخت.

مفهوم خیانت در امانت

در تعریفی که از خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی ایران بخش تعزیرات ماده ۶۷۴ تصریح گردید، هرگاه اموال منقول (یعنی هر شئ که قابل نقل و انتقال از مکانی به مکان دیگر باشد مثل ماشین، تلویزیون) یا غیر منقول (اموال غیر قابل نقل و انتقال از مکانی به مکان دیگر مثل زمین، خانه) یا نوشته‌هایی از قبیل سفته، چک، قبض و نظایر آن ها به عنوان اجاره، امانت، رهن یا برای هر کاری با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شود و اشیای مذکور مسترد بشود (برگردانده شود) یا به مصرف معینی برسد و شخصی که اشیا نزد او بوده آن را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نماید؛ به حبس از ۶ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.

نکات مهم قابل برداشت از تعریف قانونی خیانت در امانت

 

 

  • خیانت در امانت هم در اموال منقول و هم در غیرمنقول وجود دارد. برخلاف جرائم دیگری مثل سرقت که فقط در مال منقول تحقق می‌یابد یا مثل تصرف عدوانی که فقط در اموال غیر منقول تحقق می‌یابد.
  • اموال باید به امین سپرده شود تا بعداً در صورت امتناع امین از استرداد آن، بتوان عنوان خیانت در امانت به آن داد. یعنی مالک با اختیار خود مالش را به امین سپرده است.
  • باید مال را به عنوان اجاره، رهن، وکالت یا امانت به دیگری داده باشد. در واقع عقود امانی باشد نه تملیکی.
  • قرار بر این بوده که اموال مسترد شود یا به مصرف معینی برسد.
  • امین برای امتناع از استرداد اموال، قصد و نیت ضرر زدن به مالک را داشته باشد.
  • امین مال را تصاحب، تلف، استعمال یا مفقود نماید. غیر از این ۴مورد خیانت در امانت نیست.

مصادیق و ماده های خیانت در امانت در قوانین ایران

  • ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی تعزیرات (سواستفاده از ضعف نفس اشخاص)
  • ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی تعزیرات (سواستفاده از سفید مهر)
  • ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری (اختلاس)
  • ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات (تصرف غیر قانونی در وجوه و اموال دولتی)
  • ماده ۶۰۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات (خیانت مستخدمان دولتی در اسناد دولتی)
  • ماده ۳۴۹ قانون تجارت (دلال)
  • ماده ۳۷۰ قانون تجارت (حق العملکار)
  • ماده ۵۵۵ قانون تجارت (مدیر تصویه)
  • ماده ۲۸ قانون ثبت اسناد و املاک مصوب ۱۳۱۰
  • ماده ۱۲۸ قانون شرکت‌های تعاونی
  • ماده ۶ قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب ۱۳۰۹
  • ماده ۵۰ قانون بازار اوراق بهادار مصوب ۱۳۸۴
  • ماده ۱ قانون مجازات عاملین تخلف در امر حمل و نقل کالا مصوب ۱۳۶۷

شرایط تحقق خیانت در امانت

 

  • موضوع جرم باید مال باشد. (خیانت درامانت از جرائم مالی است و باید ارزش معامله ای داشته باشد.

اشیایی که ارزش خرید و فروش مادی ندارند مثل عکس خانوادگی یا فروش پشه، نمی‌تواند موضوع خیانت در امانت باشند.)

  • مورد امانت قانوناً از مالک به امین داده شود (عنصر سپردن وجود داشته باشد)
  • امین مال را تصاحب، تصرف، استعمال یا مفقود کند
  • به مالک ضرر وارد شود

روش شکایت و مدارک لازم

وقتی تمام شرایط لازم از جمله ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات، عنصر مادی (استعمال، تصاحب، تصرف، مفقود) مال سپرده شده، عنصر روانی (سوء نیت عام و خاص یعنی عمد و ضرر به مالک) محقق گردید؛ شاکی در ابتدا برای استرداد مالش اظهارنامه ای به امین می‌دهد. سپس با طرح شکایت کیفری از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام می کند.

مدارک لازم برای این امر نیز شامل استشهادیه، مدارک شناسایی شاکی جهت احراز هویت، رسید امانی بودن مال (مدرک اثبات کننده امانی بودن مال) و سایر ادله و مستندات قانونی می‌باشد.

نکات مهم

  • خیانت در امانت هم از جهت کیفری و هم از جهت حقوقی قابلیت پیگیری دارد. الزامی نیست در رابطه‌ی امانی بین امین و مالک، مال مورد امانت بر مبنای قرارداد باشد و می‌تواند موارد شرعی یا عرفی نیز باشد. اما اگر رابطه امانی قراردادی نباشد، ضمانت اجرای کیفری ندارد و فقط ضمانت اجرای مدنی دارد. از این طریق می‌توان فقط جبران خسارت و استرداد مال مورد امانت را خواست.
  • درمواردی که چکی را برای امانت دست شخصی می‌دهیم و طرف مقابل آن را خرج می‌کند، می‌توان شکایت کیفری خیانت در امانت علیه ایشان مطرح کرد. در این صورت علاوه بر رد مال و خسارت وارده، مجازات حبس و جزای نقدی نیز دارد.
  • در شکایت کیفری شاکی فقط می‌تواند مجازات مرتکب را بخواهد؛ ولی برای مطالبه خسارت و استرداد طلب باید دادخواست حقوقی داد. سپس شاکی بر فرض موفقیت در دعوی کیفری، می تواند دادخواست استرداد مال را نیز بدهد.
  • امانت گذار باید مالک یا صاحب حق تصرف باشد.
  • دادگاه صالح برای رسیدگی محلی است که جرم آن جا واقع گردیده. مثلاً در اصفهان مالی به امین سپرده شده و امین مال را در تهران می‌فروشد و تصاحب می‌کند. پس تهران محل وقوع جرم و دادگاه صالح آن جا است.
  • برای صدق کردن خیانت در امانت باید هم سو نیت عام یعنی عمدی بودن (شخص آگاه باشد که چه می‌کند) و هم سو نیت خاص، وجود داشته باشد. یعنی قصد و نیت وارد آوردن ضرر به صاحب مال وجود داشته باشد. سوء نیت با انگیزه دو مفهوم متفاوت است. انگیزه، هدف پنهان از انجام کاری است. حال آن که سوء نیت قصد ارتکاب شخص برای عملی است.

 

 

  • خیانت در امانت هم می‌تواند توسط شخص حقیقی و توسط هم شخص حقوقی انجام بگیرد.
  • تصرف امین در مال در ابتدا قانونی و مشروع می‌باشد و مالک با اختیار خود مال را به امین می‌سپارد. اما از زمان مطالبه مالک و امتناع امین از استرداد مال، جرم خیانت در امانت محقق می‌گردد.
  • مجازات این جرم طبق قانون مجازات جدید ۶ماه تا ۱سال حبس است. به علاوه طبق قانون کاهش حبس تعزیری از جمله جرائم قابل گذشت می‌باشد.

مواردی که خیانت در امانت نیست

  • اگر امین مال غصبی یا سرقتی را که به او سپرده شده، به صاحب اصلی برگرداند؛ فاقد عنوان محرمانه است.
  • تصرف زوج بر جهیزیه زوجه بعد از طلاق از آن جا که زوج امین؛ فاقد عنوان محرمانه است.
  • هرجا که مال به امین سپرده نشده باشد، این جرم محقق نمی‌گردد.

پیشنهاد و توصیه های لازم

با وجود توضیحات مذکور، باید متذکر گردیم که این موارد مسائل حقوقی می‌باشند. پس اکیداً توصیه می‌گردد از ابتدای تنظیم شکایت تا اجرای حکم از یک وکیل متخصص در این زمینه بهره مند شوید. زیرا با برداشتن یک قدم اشتباه ممکن است مدت زمان طولانی وقت و انرژی شاکی از بین رفته و متحمل ضررهای مالی و قانونی و حیثیتی شود.

جهت مشاوره، وکالت و اطلاعات بیشتر با ما در وکیل ملک تماس بگیرید. در این راه کنار شما خواهیم بود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Call Now Button