چک و آنچه باید بدانید؟

چک یک نوع سند تجاری است که به واسطه آن، صادر کننده به محلی که پول در آن قرار دارد، مثل بانک، دستور می دهد تا همه یا بخشی از پولی که نزد وی هست را به دارنده آن، بپردازد.

یک نوع سند تجاری می باشد که توسط بانک به افرادی که دارای شرایط مشخصی هستند داده می شود. هدف اصلی از تعریف و صدور، جایگزینی آن با پول نقد می باشد، به صورتی که دارندگان آن می توانند با استفاده از آن به جای پول نقد، برای خرید و پرداخت هزینه های خود استفاده کنند.

محل قبول چک در ایران، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری هستند که به صورت آنلاین از وضعیت صاحب حساب بانکی اطلاع می‌یابند. برای استفاده از آن، دارنده چک باید به بانک مراجعه کرده و با توجه به شرایط و مقررات، آن را صادر کند.

اجزای چک

شامل نام بانک، نام صاحب حساب، مبلغ چک به عدد و حروف، تاریخ صدور ، شماره حساب صاحب و امضای صاحب حساب و در چک های صیادی شناسه صیادی است.

درباره قانون جدید بیشتر بدانید:

«قانون اصلاح قانون صدور چک» با هدف اعتبار بخشی  و به حداقل رساندن صدور چک بلامحل در سال ۱۳۹۷ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و از ابتدای سال ۱۴۰۰ اجرایی شد.

در این قانون نحوه صدور، دریافت و انتقال تغییراتی داشته و افرادی که مبادلات خود را با چک انجام می‌دهند تکالیفی برعهده دارند. صادرکننده باید مندرجات چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع را علاوه بر اینکه در برگ چک درج می‌کند در سامانه صیاد نیز ثبت کند. همچنین ذینفع چک نیز هنگام دریافت برگ چک باید مندرجات آن را در سامانه صیاد، استعلام و با مندرجات آن  تطبیق دهد. اشخاصی که قصد انتقال چک را دارند نیز دیگر نیازی به پشت نویسی چک ندارند و باید اطلاعات هویتی ذینفع جدید را در سامانه صیاد ثبت کنند.

گفتنی است این تغییرات قانونی برای چک های جدید با ظاهر متفاوت است. بر روی این چک‌ها عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.» درج شده تا مشتریان بانکی، این مهم را مدنظر داشته باشند. همچنین رنگ این چک‌ها نیر بنفش است. لازم به ذکر است چک‌های سابق طبق روال کارسازی می‌شوند.

قانون اصلاح قانون صدور چک

چک صیادی

چک صیادی یکی از انواع چک است که بر اساس جدیدترین قوانین چک ایجاد و معرفی شده است. چک صیادی بر اساس قانون جدید چک و تحت نظارت بانک مرکزی از طریق سامانه صیاد صادر می شود. برای ثبت چک صیادی، باید به سامانه صیاد مراجعه کنید.

بهترین روش برای استعلام اعتبار چک صیادی، استفاده از سامانه آنلاین استعلام صیاد است که با وارد کردن شناسه صیادی ۱۶ رقمی، وضعیت اعتباری صادرکننده چک و تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی ثبت‌شده در سامانه بانک مرکزی را نمایش می‌دهد.

همچنین، اپلیکیشن ساد ۲۴ نیز امکان استعلام چک صیادی را به صورت رایگان فراهم می‌کند.

سامانه آنلاین استعلام صیاد، برای استعلام وضعیت اعتبار چک صیادی، هیچ محدودیت زمانی ندارد و شما می‌توانید در هر زمان که تمایل دارید، از این سامانه استفاده کنید.

شناسه صیاد چک، یک شماره ۱۶ رقمی است که در بالای سمت چپ چک درج شده است.

استعلام وضعیت اعتبار چک صیادی 

برای استعلام وضعیت اعتبار چک صیاد، می‌توانید با مراجعه به سایت بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir، از طریق قسمت “استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی”، با وارد کردن شناسه صیاد ۱۶ رقمی، وضعیت اعتبار چک خود را بررسی کنید.

انواع چک 

انواع چک شامل چک‌های حقوقی، چک‌های تجاری و چک‌های خرد می‌شوند.

حقوقی، چکی است که به نام شخص حقیقی یا حقوقی صادر می‌شود و برای پرداخت بدهی‌های حقوقی مانند حقوق، دستمزد، اجاره و… به کار می‌رود

 تجاری، چکی است که به نام شخص حقوقی صادر می‌شود و برای پرداخت بدهی‌های تجاری مانند خرید کالا، خدمات و… به کار می‌رود.

 خرد، چکی است که به دلیل عدم موجودی کافی در حساب بانکی صادر کننده، پرداخت نشده است.

 خرد، چکی است که مبلغ آن کمتر از حداقل مبلغ چک تجاری است.

نکات قانونی 

 

استفاده از چک در تنظیم قراردادها و نکاتی که باید بدانید

نحوه صدور چک 

– تجاری: به نام شخص حقوقی صادر می‌شود و برای پرداخت بدهی‌های تجاری مانند خرید کالا، خدمات و… به کار می‌رود.

– حقوقی: به نام شخص حقیقی صادر می‌شود و برای پرداخت بدهی‌های حقوقی مانند قبض‌های خدماتی، اجاره و… به کار می‌رود.

آمار و ارقام چک در ایران 

چک به عنوان یک شاخص اعتبار در بازار است و آمار و ارقام چک‌های وصول شده می‌تواند منعکس‌کننده وضعیت کسب‌وکار در کشور باشد.

بر اساس آمار سازمان بورس و اوراق بهادار، تعداد چک‌های صادر شده در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ با افزایش ۲۶ درصدی به ۲ میلیون و ۸۸۰ هزار و ۶۴۷ عدد رسیده است.

ماده ۱۰ قانون صدور چک، مربوط به جرائم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده تا شش ماه از تاریخ صدور برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت. منظور از دارنده در این ماده شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه کرده است.

قانون صدور چک در ایران در سال ۱۳۵۵ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده‌است و در ۲۳ مادّه انواع چک و چگونگی صدور آن‌ها را بیان می‌کند و مقرّراتی شایسته در مورد شرایط متخلفین از این مواد را در برندارد.

به طور کلی، شرایط وصول چک به شرح زیر است:

فقط علیه صادرکننده ی چک امکان پذیر است.

باید مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکنده در بانک، گواهی شده باشد.

صادرکننده اموالی داشته باشد، و دارنده ی چک نیز آن اموال را به اجرای ثبت برساند.

برای وصول چک برگشتی، می توانید به اداره ثبت مراجعه کنید

برای پیدا کردن صادر کننده ی چک، می توانید به یکی از روش های زیر رجوع کنید:

استفاده از سامانه صیاد: با استعلام در این سامانه، می توانید از تعداد و مبلغ چک های برگشتی صادر کننده آگاه شوید.

استفاده از نرم افزار ساد ۲۴: با وارد کردن شماره صیادی ۱۶ رقمی ، می توانید علاوه بر مشخصات صادر کننده، وضعیت چک را نیز بررسی کنید.

استفاده از برنامک موبایلی: صادرکننده چک می‌تواند با در اختیار داشتن یکی از کارت‌های بانکی صادر شده از سوی بانکی که دسته چک وی را صادر کرده و با استفاده از سیم‌کارت متعلق به خود، با وارد کردن اطلاعات شناسه صیادی ۱۶ رقمی مندرج در برگه چک، وارد منوی ثبت شده و اطلاعات چک صادره خود شامل تاریخ، مبلغ و مشخصات ذی‌نفع را وارد کند.

برای بررسی مطابقت امضا، صاحب حساب چک باید تحصیل مجرمانه را توسط دارنده فعلی با شکایت کیفری اثبات نماید و صرف انکار امضای چک و اعلام عدم تطابق امضای چک با نظریه ی کارشناسی کافی نیست.

برای وصول بدون داشتن حساب بانکی، می‌توانید به یکی از شعب بانکی مراجعه کنید و با ارائه مدارک شناسایی خود و درخواست وصول، آن را وصول کنید.

برای اطمینان از صحت چک، می‌توانید به یکی از شعب بانکی مراجعه کنید و با ارائه مدارک شناسایی خود و درخواست استعلام صحت، آن را بررسی کنید. همچنین، سامانه پیچک در وب‌سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران راه‌اندازی شده است که با استفاده از آن، می‌توانید صحت چک را بدون نیاز به داشتن حساب بانکی، بررسی کنید.

برای بررسی برگشت خوردن، می‌توانید به یکی از شعب بانکی مراجعه کنید و با ارائه شماره چک، آن را بررسی کنید. همچنین، می‌توانید با استفاده از سامانه پیچک در وب‌سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، صحت چک را بدون نیاز به داشتن حساب بانکی، بررسی کنید.

همیشه بخاطر داشته باشید؛ مسائل مشابه حقوقی الزاماََ راه حل مشابهی ندارند بدون مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی هیچ گونه اقدامی انجام ندهید. 

سخن آخر

در این مقاله سعی شد چک و نکات مربوط به آن  را بیان کنیم. با ما در ارتباط باشید.

برای اطلاعات بیشتر می توانید با وکیل ملک در ارتباط باشید.

گروه وکلای دادشید