مصادره یا مطالبه، توقیف، ضبط، کلماتی هستند که بارها آن‌ها را شنیده اید. به نظر شما آیا این سه اصطلاح حقوقی تفاوتی با یکدیگر دارند؟ آیا تعریف آن‌ها را می‌دانید؟ مجازات آن‌ها چیست؟ قوانین و مقررات مربوط به آن چیست؟ در وکیل ملک با ما همراه باشید می‌خواهیم به بررسی همه‌ی مواد قانونی و تعریف مصاده و تفاوت آن با توقیف و ضبط بپردازیم. و همچنین به سوالات احتمالی که ممکن است برای شما پیش آمده باشد پاسخ بدهیم.
مصادره ملک چیست؟
به طور کلی مطالبه در معنای لغوی یعنی به واسطه‌ی اعمال زور، مال کسی را گرفتن و جریمه کردن است. اما با توجه به لغت نامه دهخدا، یعنی گرفتن دارایی و اموال کسی به دلیل مرتکب شدن آن فرد به جرم، دزدی، و سلوک به روش نادرست که باعث بدست آمدن آن دارایی شده است. در نهایت این یک عنوان حقوقی به شمار می‌رود. و به ضبط و گرفتن اموالی است که مصرح قانونی است. و در متن قانون این آمده است.
همچنین بر اساس ماده ۲۱۴ قانون مجازات اسلامی مجرم باید مالی را که در اثر ارتکاب جرم تحصیل کرده است. اگر آن مال موجود باشد عین آن مال را و اگر آن مال و اموال موجود نباشند، مانند آن را و همچنین اگر مثل آن موجود نباشد، باید قیمت آن را به صاحب رد کند. و همچنین خسارات‌هایی که صاحب آن متحمل شده است را برآورد کند.
انواع مطالبه اموال کدام اند؟
در کل دو نوع مطالبه‌ی اموال داریم. ۱- مصادره خاص (هنگامی است که فقط مطالبه‌ی یک‌سری دارایی‌های خاص مدنظر است. مانند اموالی که ناشی از قاچاق ماده‌ی مخدر باشند، به صورت خاص ضبط خواهند شد. ۲- مصادره عام (به واسطه‌ی آن همه‌ی دارایی‌های فرد اختلاس کننده مطالبه می‌شوند.
تفاوت مصادره، توقیف و ضبط اموال در چیست؟
در ادامه می خواهیم به بررسی و گفتن تفاوت‌های این سه اصطلاح حقوقی بپردازیم.
ضبط اموال: یک عمل حقوقی و دائمی است. دارایی ضبط شده در یک پرونده و به سود دولت گرفته می‌شود. در صورت انجام این عمل، امکان بازگشت مال مضبوط به مالک اولیه وجود نخواهد داشت. به عنوان مثال، سازمان جمع آوری اموال تملیکی کشور این کار را انجام می‌دهند.
توقیف مال: یک عمل حقوقی موقت است. اموال توقیف شده بعد از برائت خوانده و یا اینکه بعد از تأدیه دین‌های خواهان، امکان برگشت به مالک اولیه‌ی آن دارایی را خواهد داشت.
مصادره اموال: همانطور که کمی قبل گفتیم، به ضبط کردن دارایی‌هایی گفته می‌شود که مصرح قانونی در متن قانون داشته باشند.
اگر بخواهیم به طور کلی تفاوت این دو را بگوییم اینطور است که علاوه بر این که ضبط به عنوان مجازات در نظر گرفته می‌شود، امکان دارد که یک اقدام تامینی و تضمینی هم باشد. و ضبط شامل همه‌ی دارایی‌های حاصل از جرم مانند منافع و وسایل و… است.
مصادره ملک توسط بانک چگونه صورت می‌گیرد؟
همانطور که می‌دانید امروزه به دلیل فشارهای اقتصادی، دریافت وام از بانک نیز افزایش یافته است. از طرفی اگر اقساط را هم پرداخت نکنید یا حتی دیر پرداخت کنید بانک می‌تواند در صدد توقیف اموال شما بربیاید. و اگر اقساط خود را پرداخت نکنید، بانک این حق را دارد که ملکی که سندش را دارد مصادره کند. حال مطالبه توسط بانک چگونه صورت می‌گیرد؟ به عنوان مثال زمانی که شما از بانکی وامی را دریافت می‌کنید، آن بانکی که از آن وام گرفته اید، برای ضمانت پرداخت قسط‌ها، مالی را به عنوان رهن از شما می‌گیرد. و اگر شما در هنگام سر رسید اقساط خود آن‌ها را پرداخت نکنید، بانک می‌تواند به طبق قانون ملکی را که شما در رهن بانک گذاشتید را به سود مصادره می‌کند. و در ادامه آن ملک را به مزایده بگذارد تا طلب خود را از طریق فروش آن ملک بردارد.
آیا می‌توانیم از مصادره شدن ملک جلوگیری کنیم؟
بله- برای انجام این کار باید این اقداماتی که در ادامه خواهیم گفت را انجام بدهید:
١/ برای جلوگیری از این کار می‌توانید آن ملکی را که در رهن بانک است را با یک وثیقه جدیدی عوض کنید. با این کار بانک مکلف است طبق قانون شرایطی برای عوض کردن مال مرهونه فراهم کند. در زمانی که بانک در حال عوض کرده مال مرهونه است شما می‌توانید هم اقساط وام خود را پرداخت کنید و هم ملک خودتان را به فروش بگذارید.
۲/ همانطور که می‌دانیم امکان فروش مال مرهونه(مالی که در رهن بانک است) وجود ندارد. و سند آن به عنوان وثیقه در نزد بانک نگهداری می‌شود. زمانی می‌توانید ملک را به فروش برسانید که سند آن از رهن بانک خارج شود. یا به عبارتی فک رهن صورت بگیرد.
۳/ حال فک رهن که در بالا توضیح دادیم، چگونه صورت می‌گیرد؟ این کار به سه روش صورت می‌گیرد. ۱- برهم خوردن عقد رهن بین مالک و بانک ۲- تسویه کردن بدهی از طرف بانک(یعنی تحت شرایطی بانک از طلب خودش بگذرد.)
شرایط مطالبه اموال چیست؟
طبق ماده ۲۱۵ قانون مجازات اسلامی، بازپرس و یا دادستان باید در صورت صدور قرار منع و یا موقوفی تعقیب، تکلیف وسایل و دارایی‌های کشف شده را که دلیل و یا وسیله‌ی ارتکاب جرم به شمار می رفته، مشخص کند تا بر اساس مورد، مسترد، ضبط و یا معدوم شوند. در رابطه با ضبط دارایی، دادگاه تکلیف دارایی و وسایل را مشخص خواهد کرد. تبصره- مالی که حفاظت از آن مجبور به هزینه‌ی نامناسب برای دولت باشد. و یا باعث خرابی و یا کسر آشکار قیمت آن می‌شود و حفظ مال نیز برای دادرسی مورد نیاز قرار نمی‌گیرد. همچین اموال ضایع شدنی و سریع الفساد، بر اساس مورد به دستور دادستان و یا دادگاه به قیمت روز به فروش خواهد رسید. و وجه به دست آمده تا مشخص شدن تکلیف نهایی در صندوق دادگستری به عنوان امانت است.
بر اساس ماده ۲۱۵ قانون مجازات اسلامی و همچنین تبصره‌ی آن، موضوع به طور کامل روشن است. اما به طور کلی آن دارایی بدست آمده از جرم طبق حکم دادگاه تعیین و مشخص می‌کند تا به سود دولت آن را مصادر کنند. و یا در صورتی که آن دارایی‌ها جزء دارایی‌های بلامعارض باشند -بلامعارض یعنی دارایی‌هایی که یک فرد دیگر در خصوص آن، برای خود حقی قائل نباشد و کسی دیگر به جز آن فرد مجرم برت آن مال ادعای مالکیت نداشته باشد.- به مالک برگشته شود یا اینکه از بین برود.
قوانین مربوط به آن چیست؟
در متن بالا به بررسی یک‌سری مواد قانونی پرداختیم. در اینجا می‌خواهیم به بررسی چندین ماده‌ی قانونی دیگر بپردازیم.
مصادره تنها مربوط به بخشی از اموال نمی‌شود بلکه مربوط به همه‌ی دارایی‌های آن فرد است. بر طبق ماده ۴۴۴ قانون تجارت مطالبه شامل این اموال نیز می‌شود لباس ها، اسباب و وسایلی که برای حوائج ضروری مورد نیاز است. وسایلی که امکان دارد تقریبا ضایع شوند. و یا کسر قیمت حاصل کنند. همچنین بر اساس ماده ۴۹ قانون اساسی، رسیدگی به جرم‌های مطالبه‌ی اموال در دادگاه‌های انقلاب صورت می‌گیرد. و مرجع تجدید نظر آن‌ها دیوان عالی کشور است. ولی بررسی کردن موارد دیگر در خصوص مصادره طبق موضوع آن در دادگاه‌های عمومی صورت می‌گیرد.
همیشه بخاطر داشته باشید؛ مسائل مشابه حقوقی الزاماََ راه حل مشابهی ندارند بدون مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی هیچ گونه اقدامی انجام ندهید.
در نهایت…
در این مقاله سعی کردیم به توضیح راجع به مصادره و مطالبه مال و دارایی بپردازیم و امیدوار هستیم که این مطلب برای شما مفید و کاربردی باشد. اگر در این زمینه سوال و یا نیاز به راهنمایی بیشتری دارید می‌توانید با آقای مهدی علیجانی، وکیل پایه یک دادگستری ارتباط برقرار کنید و سوالات خود را بپرسید.
این مطالب را از دست ندهید ***
نکات حقوقی تنظیم مبایعه نامه برای خریدار و فروشنده
نکاتی که باید درباره خرید و فروش املاک وکالتی بدانید
معامله ی فضولی چیست؟ + قوانین و مجازات آن
اجرت المثل اموال + نمونه دادخواست و نمونه رای
برای اطلاعات بیشتر می توانید با وکیل ملک در ارتباط باشید.
